Voorheen was een LDL-cholesterol lager dan 2.5 mmol voldoende om het risico op een hart- of vaatziekte te verlagen. In mei 2019 verscheen de derde herziening van de richtlijn van het Nederlands Huisartsen Genootschap (1). Plots blijkt dat iedereen jonger dan 70 jaar dient te streven naar een LDL lager dan 1.8 mmol/l. Als huisartsen dit strikt naleven, betekent dat tussen de 500.000 en 1 miljoen Nederlanders aan de cholesterolverlagers moeten beginnen.
Wat is het bewijs voor dit nieuwe getal, 1.8 mmol/l? Eigenlijk is deze er niet. In de richtlijn is het volgende te lezen:
“Hoewel strikt wetenschappelijk bewijs ontbreekt voor het verlagen van het risico op hart- en vaatziekten bij het streven naar een bepaald maximaal LDL-C-concentratie (2,6 mmol/l of 1,8 mmol/l) is in deze richtlijn toch gekozen voor drempel- en streefwaarden van LDL-C.”
Veel mensen slikken al cholesterolverlagers. In 2016 gebruikten 2.1 miljoen Nederlanders deze medicijnen. De kosten zijn met 10% gestegen tot 155 miljoen euro in vergelijking met 2015 (2).
Veel mensen ervaren bijwerkingen. Zoals spierpijnen, gewrichtspijnen, kramp of stijfheid, duizeligheid, hoofdpijn, vermoeidheid, maag / darmklachten. Radar ondervroeg 16.500 mensen die deze middelen gebruikten (3). 79% van degenen die ermee stopten, deden dit vanwege de bijwerkingen.
Het effect van statines op de levensduur is zeer gering. 6 studies naar de primaire preventie en 5 studies naar de secundaire preventie zijn in een systematic review onderzocht (4). Mensen leefden respectievelijk 3.2 en 4.1 dagen langer dan mensen die een placebo slikten.
Over het algemeen wordt gezegd dat een laag cholesterolgehalte gezond is. Onlangs bleek juist het tegenovergestelde. Een laag cholesterol gehalte verhoogt de kans op een beroerte. In een prospectieve cohort werden 27,937 vrouwen gevolgd (5). Bij een LDL lager dan 70 mg/dL (= 3.8 mmol/l) is kans op een hersenbloeding significant hoger. Dit geldt ook voor een lage waarde van triglyceriden.
Als het cholesterol niet de boosdoener is van hart- en vaatziekten, wat is het dan wel? Steeds meer onderzoekers zien een verband tussen een chronisch ontstekingsproces in het gehele lichaam, en het ontstaan van chronische ziekten zoals van het hart en de bloedvaten (6). Gegevens hierover komen vooral uit de Blauwe Zones (7). Zeven gebieden waar mensen beduidend ouder worden en een specifieke dieet- en levensstijl hebben. In Europa is het eetpatroon bekend als het ‘Mediterranean diet’ (Middelandse Zee dieet).
Hoe zijn deze ontstekingen te behandelen? Statines kunnen deze ontstekingen remmen (8). In 2013 is in Granada (Spanje) de International Life Sciences Institute (ILSI) Europe Workshop gehouden. Uit deze conferentie is naar voren gekomen dat voeding de ontstekingen afremmen. De uitdaging is volgens het artikel om biomarkers te vinden die het effect kunnen kwantificeren (9).
Toch worden dieet en leefstijl relatief weinig gebruikt om het risico op hart- en vaatziekten te verlagen. Wat steekt hierachter? (10)
Een interessant feit. Enige tijd geleden zijn duurdere cholesterolverlagers op de markt zijn verschenen. Iets daarna werd de NHG-richtlijn gepubliceerd. De streefwaarde voor LDL-cholesterol wordt hierin verlaagd van 2.5 naar 1.8 mmol/l.
Een ander feit. Twee cardiologen ontvingen duizenden euro’s van Amgen, één van de producenten van die duurdere middelen. Toevallig zitten zij ook in de commissie die de nieuwe NHG-richtlijn opstelden.
De invloed van de farmaceutische lobby reikt ver. Is dit de manier waarop de farmaceutische industrie zijn omzet wil verhogen?
(1)
NHG-Standaard voor cardiovasculair risicomanagement (CVRM)
(2)
Nieuwe cholesterolverlagers drijven medicijnkosten op.
23 maart 2017, Pharmaceutisch Weekblad, Jaargang 152 Nr 12
(3)
Cholesterolverlagers veelvuldig voorgeschreven: wat kun je verwachten?
06-06-2019, Tros Radar.
(4)
The effect of statins on average survival in randomised trials, an analysis of end point postponement
Malene Lopez Kristensen, Palle Mark Christensen, Jesper Hallas. BMJ Open, 7 mei 2015
(5)
Lipid levels and the risk of hemorrhagic stroke among women
Pamela M. Rist, Julie E. Buring, Paul M Ridker, Carlos S. Kase, Tobias Kurth, Kathryn M. Rexrode
Neurology, 10 april 2019
(6)
Inflammation, not Cholesterol, Is a Cause of Chronic Disease
Alexandros Tsoupras, Ronan Lordan, and Ioannis Zabetakis*
Nutrients. 2018 May; 10(5): 604.
(7)
Blauwe zones, Wikipedia.
(8)
The Anti-Inflammatory Effects of Statins on Coronary Artery Disease: An Updated Review of the Literature
Evangelos Diamantis, George Kyriakos, Lourdes Victoria Quiles-Sanchez, Paraskevi Farmaki, Theodoros Troupis
Curr Cardiol Rev. 2017 Aug; 13(3): 209–216.
(9)
Low-grade inflammation, diet composition and health: current research evidence and its translation
Anne M. Minihane, Sophie Vinoy, Wendy R. Russell, Athanasia Baka, Helen M. Roche, Kieran M. Tuohy.
Br J Nutr. 2015 Oct 14; 114(7): 999–1012.
(10)
Nieuwe norm brengt ‘iedereen aan de statines’, huisartsen boos
4 jun 2019, Foodlog
